Język polski zmieniał się na przestrzeni dziejów, wyróżnić tutaj możemy główne ramy czasowe, historycznojęzykowe:
- okres staropolski: X-XV/XVI wiek;
- okres średniopolski: XVI- 1772;
- okres nowopolski: 1772-1939;
- polszczyzna współczesna: po 1945 roku.
To klasyczna periodyzacja porządkująca podstawowe kwestie. Obecnie jednak wiele zwrotów dawniej spotykanych, zaczyna zanikać. O zawiłościach naszego ojczystej mowy w zajmujący sposób opowiada wrocławski językoznawca, prof. Jan Miodek.
Książki powstały na podstawie programu telewizyjnego, cieszącego się niesłabnącą popularnością. Wciąż jeszcze emitowane są jego powtórki, to tu właśnie widzowie mieli niepowtarzalną okazję zadać pytanie, rozwiać wątpliwości natury leksykalnej.
Co razi polskich rozmówców (z całego świata) profesora? Wulgaryzmy, zapożyczenia, nagminne błędy językowe dziennikarzy, prezenterów telewizyjnych. Znakomity gramatyk tłumaczy, iż mnóstwo pozornie niedopuszczalnych zwrotów zyskało aprobatę językoznawców. Te zmiany są nieuniknione, aczkolwiek pewne zasady pozostają niezmienne. Wciąż zapominamy, że:
- większość polskich nazwisk podlega odmianie;
- faux-pas pozostaje, sformułowanie witam w stosunku do przełożonych.
Prof. Jan Miodek odpowiada na najczęściej zadawane pytania, niektóre z nich się powtarzają. Objaśnienia te są bardzo przystępne, pozbawione nudnego dydaktyzmu i okraszone anegdotami z życia naukowca. Wychowawca wielu polonistów rozprawia się z dość irytującymi błędami w stylu: ,,dzień dzisiejszy'', ,,tacierzyński'' (brak uzasadnienia historycznego dla tego określenia). Co ciekawe, profesor akceptuje czasownik ,,kamerować".
Co to jest palatalizacja? Albo idiolekt?
Recenzowane poradniki (dwa tomy) mają bardzo zwięzłą, a zarazem konkretną formę, są estetycznie wydane na kredowym papierze. Każdy z rozdziałów zawiera wytłuszczone podsumowanie. Ostatnią część rozważań poświęcono wszystkim gospodarzom programu Słownik polsko@polski, przywołując interesujące fakty z życia prof. Jana Miodka.
Jeśli chcecie sprawdzić swoją wiedzę po inspirujących wykładach, to zachęcam do rozwiązania specjalnego quizu.
Tekst został wyróżniony przez redakcję portalu nakanapie.pl.
