' Oj mistrzu Adamie, smutne chodzą gadki, ''Dziady'' precz ze sceny, a Dejmek za kratki'

Bohdan Urbankowski, Przedwiośnie' 68.

Zawsze, gdy przystępuję do lektury opracowań poświęconych omawianej tematyce, to przypomina mi się wyżej zacytowany postulat. Hasłem tym dekorowano budynki Politechniki Gdańskiej, akademiki. To nic innego, jak sarkastyczna forma wyrażenia poparcia dla protestujących w Warszawie. Z czasem rewolta stanie się ogólnopolską. Pamiętać trzeba, że cały 1968 rok był napięty, dużo się działo.

W niedalekiej Czechosłowacji niejaki Aleksander Dubček punktuje tamtejszych dygnitarzy, domagając się poprawy warunków socjalnych. W naszym kraju popularne jest powiedzenie: Cała Polska czeka na swego Dubčeka. Coś się budzi, coś zasypia. Rodzą się nowe idee i pomysły. Władysław Gomułka czuwa.

Trwa wojna w Wietnamie, pastor Martin Luther King ujawnia swoje marzenia. Nie ma już Johna F. Kennedy'ego; dni jego brata Roberta również są policzone. Co się dzieje w naszym kraju? Komuniści idą na wojnę z Kościołem katolickim.
Katolicy obchodzą Milenium chrztu Polski, władza zaś celebruje 1000 lecie państwa polskiego. U steru władzy jest ''Wiesław", pohukujący na przeciwników.
W 1965 roku wystosowano list biskupów polskich do niemieckich: Przebaczamy i prosimy o przebaczenie. Dokument wzbudza kontrowersje.

Tymczasem na państwowych uczelniach wrze. 25 listopada 1967 roku nieuchronnie nadciąga pięćdziesiąta rocznica wybuchu rewolucji październikowej. W związku z tym odbyła się premiera Dziadów Adama Mickiewicza, Gomułka wpada w szał ( bowiem jak można pokazać walkę Polaków z caratem, skandal to niebywały), przyszła elita wyraża sprzeciw.
W 1968 roku dochodzi do desperackiego aktu Ryszarda Siwca, protestującego przeciw interwencji w Czechosłowacji, angażujących Polaków na mocy Układu Warszawskiego.

Mistrz Adam stworzył dzieło, które w życie wdrożył niezmordowany Lenin. I tak, system komunistyczny stał się wielkim dziadostwem. W tym czasie represjonowany jest Nelson Mandela. W1967 roku trwała wojna siedmiodniowa.

Zgadzam się z panem Bohdanem Urbankowskim, iż przedstawione wydarzenia w polskiej historiografii bywają niekiedy przerysowane, dość fałszywie ukazywane. Omawiana publikacja jest zapisem własnych przeżyć, doświadczeń tumultu młodzieży akademickiej i nie tylko. Autor odwołuje się do do czasów szkolnych, dorastania, aż po Marzec'68 i to co po nim nastąpiło. Oczywiście na temat buntu studentów powstało wiele prac, lepszych lub gorszych. Dywagacje poety wpisują się w ten pierwszy nurt.
Uważam, że praca Przedwiośnie '68 odkłamuje historię, wyróżnia się na tle innych, eksponujących dyskusyjną rolę Adama Michnika. Autor demonstrację młodych ludzi widzi w szerszym kontekście, zarówno społecznym, jak i kulturowym ( czego dowodzi jego twórczość). Rozruchy miały miejsce wcześniej, choćby uczczenie ofiar masakry w Budapeszcie.

Przypomniano o tym, kim byli ''puławianie" ( w miarę liberalne stronnictwo, nazwa wywodzi się od siedziby przy ulicy Puławskiej), ukazano sylwetkę Henryka Hollanda (ojca znanej reżyserki), zwalczającego AK. Samego Michnika zatrzymano dopiero 9 marca ( wcześniej uwypuklał, że jest chory i musi iść do domu). Naturalnie szpicli i kapusiów nie brakowało, donosiło wiele person nad którymi się dziś niektórzy zachwycają. Konfidenci zrobili wielkie kariery, są postrzegani jako autorytety (przez siebie i środowiska im sprzyjające) w sprawach wszelkich.

W interesujący sposób zaprezentowano działalność Antoniego Macierewicza, kolportował ulotki nawołujące do strajku. Zapłacił więzieniem.

Dlaczego sięgnęłam po tę właśnie pozycję? Bo jest wartościowa, przedstawia wydarzenia, jakimi były naprawdę. Pojawia się uzasadniona krytyka takich osób jak Adam Michnik czy Henryk Szlajfer. Autor rozprawia się z mitami, legendami narosłymi wokół Marca i jego bohaterów. Ponadto bogata zawartość merytoryczna Przedwiośnia '68 uatrakcyjniona została o utwory marcowe.

Myślę, że tę książkę powinien przeczytać każdy, kto jest wrażliwy na historię i poszukujący odpowiedzi na pytanie kto był kim w tamtym czasie.

Niezmiernie cieszy mnie fakt, iż dzięki współpracy z serwisem nakanapie.pl miałam przyjemność przeczytania dywagacji pana Bohdana Urbankowskiego. Tekst został wyróżniony przez redakcję portalu.

Kto i dlaczego chce zniszczyć Chyłkę i Zordona?

Remigiusz Mróz, Afekt.

Tego dowiemy się z kolejnej, trzynastej części przygód o elokwentnej pani mecenas i Kordianie Oryńskim. 

Joanna Chyłka ma nowego klienta i nowy ''węzeł gordyjski''; jej zadaniem jest wybronić człowieka oskarżonego o pedofilię. Rzecz w tym, iż sprawa dotyczy jednego z polskich polityków, ubiegającego się o najwyższy urząd w państwie. Wzbudza więc silne emocje i zainteresowanie mediów. 

Czy Mirosław Halski to faktycznie pedofil wykorzystujący młode dziewczęta i co z tym wszystkim ma wspólnego była dziewczyna Kordiana Oryńskiego? Czy może jest to zaplanowana akcja mająca na celu wyeliminowanie głównego konkurenta urzędującej prezydent? Kto za tym stoi? 

Czy  Milena Hauer maczała w tym palce? Kim jest kobieta, która wytacza najcięższe działa? Śledztwo przybiera niespodziewany obrót, giną świadkowie. Komu zależało na ich uciszeniu? 

Co zrobi Zordon, gdy odkryje pewien istotny fakt?

Życie zawodowe Chyłki komplikuje się coraz bardziej, ale to nie koniec problemów. Prawdziwe zaczną się, kiedy w życiu Kordiana pojawi się pewna dziewczyna z jego przeszłości…

Moje wrażenia po lekturze?  Afekt jest zdecydowanie lepszy od Precedensu.  Gwiazda palestry odzyskała dawną zadziorność, rezolutność.  I te ''złote myśli" Chyłki. Wprawdzie początek jest nudny, ale z czasem akcja nabiera tempa, sporo się dzieje, mamy zwroty akcji. 

Jedynie, co mi przeszkadzało, to uogólnienia i stereotypy. Pisarz trzyma się utartego schematu, że wszystkie bezeceństwa muszą pochodzić z prawej strony sceny politycznej. Remigiusz Mróz otrzymuje kolejnego plusa za poruszanie tematów ważnych społecznie.

Historia bez fikcji: kiedy świat odwraca oczy

Piotr Zychowicz, Alianci.

To kolejna książka z cyklu ''Opowieści niepoprawne politycznie V" znanego publicysty historycznego. Znaczna część z nas zapewne zna jego inne wcześniejsze prace, jak np. Wołyń zdradzony, Skazy na pancerzach czy Pakt Piłsudski-Lenin. Oczywiście to tylko niektóre z nich. Publikuje również w tygodniku Do Rzeczy i miesięczniku Historia Do Rzeczy.

Tym razem Piotr Zychowicz ukazuje nam cyniczną grę aliantów; przed kunktatorstwem  USA, Francji, Wielkiej Brytanii przestrzegał  gen. George S. Patton. Autor przybliża nam, w jaki sposób manipulowano zbrodnią na oficerach polskich w Katyniu. Wspomina o milczeniu mocarstw zachodnich po napaści Hitlera na nasz kraj. Odsłania ich wyrachowanie, głównie Winstona Churchilla i Franklina D. Roosevelta. Historyk pisze o brytyjskich obozach koncentracyjnych dla Burów ( wywodzili się od holenderskich osadników pojawiających się w Afryce Południowej w XVII i XVIII wieku). Tak, tak, Hitler nie był pierwszy...  Istna barbaria! Pewien dziennikarz nazwał je: okrutną machiną tortur.

Interesująca jest rozmowa z Adamem Zamoyskim na temat cesarza Francuzów, demitologizuje go, całość podbija tytuł: Napoleon nie kochał Polaków. W dalszej części dywagacji Piotr Zychowicz nawiązuje do bombardowania Drezna: Apokalipsa 1945, zniszczenia Gdańska, Świnoujścia, Szczecina. Przedstawia również sprawę ludobójstwa amerykańskich Indian.

Publicysta powraca też do problematyki Wielkiego Głodu (1932-1933), który zdziesiątkował ludność Ukrainy, Kaukazu, Kazachstanu i urodzajnych obszarów południowej Rosji. Wygłodzone i zdesperowane społeczeństwo uciekało się do aktów kanibalizmu... Świat kolejny raz odwrócił głowę, Walter Duranty, korespondent gazety  New York Times rozpływał się w zachwytach nad komunizmem. Z uporem maniaka wychwalał Sowietów; piewca systemu, którego nie dało się w żaden sposób obronić. Bagatelizował istnienie obozów koncentracyjnych, Sybiraków, którzy wg jego opinii: garną się do pracy w lesie.

Zychowicz wyciąga na wierzch przeszłość Ernesta Hemingwaya i jego współpracę z NKWD i... CIA. Warto wiedzieć, że pisarz w 1939 roku publicznie bronił paktu Ribbentrop-Mołotow.

Alianci nie są lekturą łatwą ani przyjemną, ale obowiązkową. Jej znaczną wartość podnosi przystępny styl autora i liczne fotografie, często wstrząsające. Opracowanie składa się z sześciu rozdziałów, a te z kilku podpunktów. Wpleciono również wcześniejsze teksty historyka zamieszczane w Historii Do Rzeczy.

'Człowieka można zniszczyć, ale nie pokonać'

Przy wtorku porozmawiajmy na temat autora Komu bije dzwon? Bowiem książka Nicholasa Reynoldsa, Towarzysz Hemingway zmienia spojrzenie na  życie i twórczość tego pisarza.

Profesor odsłania ciemne karty z życiorysu swojego bohatera. Podaje, iż był podwójnym szpiegiem działającym na rzecz Amerykanów, ale i Rosjan, do których ideowo było mu bliżej. Z lektury dowiadujemy się, kiedy Ernest Hemingway  podjął współpracę z wywiadem sowieckim i został agentem ''Argo''.

Naturalnie nad dziennikarzem i podróżnikiem pracował sztab ludzi, starano się, aby otrzymywał wyłącznie ''odpowiednie" informacje. Hemingway kontakty z NKWD nawiązał w madryckim hotelu Gaylord, w kwaterze głównej. W 1939 roku publicznie broni paktu Ribbentrop- Mołotow, jego sympatie polityczne nie okrzepły po zakończeniu II wojny światowej. Popiera Fidela Castro. Powieściopisarz o Franco pisał, iż był: s-synem pierwszej wielkości. 

Jego teksty odznaczają się bałwochwalstwem i lizusostwem wobec komunistów. Latem laureat  Literackiej Nagrody Nobla zaczyna współpracować z... moskiewską Prawdą. Jak wyglądały jego teksty, można się domyślić. Historyk jest zdania, że Hemingway nie przestrzega zasad etyki dziennikarskiej, postępuje jak ''republikańska cheerleaderka". Autor Pożegnania z bronią zdawkowo wspomina o zbrodniach systemu, artykuły są jednostronne i tendencyjne. Z drugiej strony, zdarza się, że publicysta zrywa współpracę z gazetę tylko, dlatego że na jej łamach odważono się opublikować antykomunistyczną karykaturę...

W 1947 roku Ernest Hemingway w liście do przyjaciela żali się, że wiedział o ludziach, których zastrzeliliśmy w Hiszpanii, często niesłusznie.

Nicholas Reynolds przytacza multum faktów, sporo polityki. Trzeba jednak pamiętać, że synteza naukowca dotyczy wydarzeń po 1935 roku (do 1961), nie jest to więc kompleksowa biografia pisarza. Autor ukazuje pogłębiony portret psychologiczny pisarza, prezentuje w jaki sposób doświadczenia wojenne wpłynęły na niego samego. Badacz zarysowuje tło historyczne omawianych wydarzeń, aplikuje nam wiedzę na temat postaci pokroju: gen Franco, Orłowa.

Władysława Studnickiego marzenia i ideały

Polska Za Linią Curzona, opracowanie i redakcja Sławomir Cenckiewicz.

Nie ulega wątpliwości, iż polityk ten i publicysta pozostawał  na marginesie historii, o taki stan rzeczy zadbały różne środowiska. Przeszkadzał wielu osobom, był niewygodny z kilku względów. Szerzej tą ciekawą postacią zajął się historyk Piotr Zychowicz w publikacji  Germanofil. Natomiast Polska Za Linią Curzona to ostatnia książka naszego bohatera, ukazała się po jego śmierci w 1953 roku w Londynie. 

Kim był Władysław Studnicki? Czym się wsławił? Barwna postać, nad którą warto się pochylić. Polski germanofil- jak pisał o nim Stanisław Cat- Mackiewicz to człowiek o przebogatym życiorysie. Trafnie ocenia ówczesną sytuację polityczną, profeta. Romantyk i jednocześnie pozytywista. Na chwilę przed wybuchem II wojny światowej przestrzega przed zakusami Sowietów. Przewiduje klęskę Polski w starciu z Niemcami, bierność Wielkiej Brytanii, Francji. Ujmuje się za prześladowanymi Polakami, za co spotka go Pawiak. Studnicki to też antysemita uzewnętrzniający swoje przekonania w publikacji Sprawa polsko-żydowska z 1936 roku. Później jednak, jak utrzymuje Piotr Zychowicz w posłowiu, ma potępić terror skierowany wobec Żydów, ceni ich twórców i naukowców.

W niektórych opracowaniach przeczytamy, iż nie wiadomo, kto był rzeczywistym autorem tytułowej koncepcji, choć sam Studnicki pisze, że: Była to linia graniczna opracowana na życzenie ministra Curzona. Chodzi o Georga Nathaniela Curzona, wicekróla Indii, ministra spraw zagranicznych Wielkiej Brytanii. Historycy spierają się, czy ów faktycznie był inicjatorem wytyczenia granicy między Polską a Rosją sowiecką. W przypisie wyjaśniono nam jednak, że jej ojcem był Lewis Bernstern Namier (właściwie: Ludwik Bernstein Niemirowski), historyk, działacz syjonistyczny, doradca premiera Wielkiej Brytanii, Davida L. George'a.

We wstępie profesor Sławomir Cenckiewicz przypomina o udziale Polaków w rozbiorze Czechosłowacji, dumie ministra Józefa Becka, że ''odzyskaliśmy" Zaolzie. Jest to niechlubna karta w naszej historii. Mamy sporo źródeł, w tym pamiętników, wspomnień. Niekwestionowanymi walorami tego studium są: spokojna, wyważona narracja, racjonalne, powściągliwe oceny. Rozważania samego Władysława Studnickiego są godne uwagi, należałoby się z nimi zapoznać. Wyłania się z nich obraz żarliwego patrioty zatroskanego losami swojej ojczyzny. 

Czy wiesz, co jesz?

Z pracy pani Hanny Stolińskiej Zakłamane jedzenie, tego się nie dowiesz. Dlaczego tak się dzieje, wytłumaczę za chwilę.

Na przestrzeni kilku ostatnich lat mogliśmy zaobserwować, że wszyscy zdają się być ekspertami w kwestii racjonalnego odżywiania: dziennikarze, celebryci, aktorzy wygłaszające tyrady bez umiaru, kształtując przy tym  nowe mody, trendy. Nie zawsze z korzyścią dla zdrowia i... portfela.

Sięgając po tę pozycję spodziewałam się, iż uzyskam konkretne informacje. Spotkał mnie zawód. Książka jest słaba, czemu dziwię się, bo autorka jest osobą kompetentną i wykształconą w tej dziedzinie. Może pochwalić się dyplomem doktora nauk o zdrowiu, specjalizacja: dietetyka kliniczna. Tytuł tej broszurki brzmi jakby Stolińska zamierzała obalić żywieniowe mity. Lecz to tylko pozory, bo mamy dużo ogólników, banalnych informacji, nie wnoszących nic nowego. Sporo oklepanych sformułowań.

Glutaminian sodu jest szkodliwy (odpowiada za ból głowy, uczucie niepokoju czy rozdrażnienia), niby o tym wszyscy wiemy, lecz dietetyczka nie powołuje się na żadne badania. Podobnie rzecz się ma, jeśli chodzi o przereklamowany olej kokosowy, znów nie dowiemy się, dlaczego powinniśmy go raczej unikać. Zapowiedzi brzmiały intrygująco, tylko na nich się skończyło.

Irytuje duża czcionka znacznie wypełniająca strony, jakość wydania nie zachwyca.

Specjalista w swojej dziedzinie winien odwoływać się do poważniejszych źródeł niż Zwierciadło czy polki.pl. Dywagacje liczą 299 str.(już z przypisami).Pani doktor bazuje głównie na stronach internetowych. Zdumiewa natomiast skąpa ilość fachowej literatury zamieszczonej na końcu. Solidna bibliografia ''została" w lesie. Z monografii naukowych występuje jedynie Toksykologia współczesna pod redakcją naukową Witolda Seńczuka. A to zdecydowanie za mało jak na wartościową publikację.

Hanna Stolińska też zbyt dużą uwagę poświęca metodologii badań naukowych. Nie polecam.

'Za Naszą i Waszą wolność'

Syndrom Oblężonej Twierdzy. Zmagania kontrwywiadu II RP, pod redakcją Anny Przyborowskiej ( Zysk i S-ka).

Sztandarowe hasło z czasów Powstania Listopadowego autorstwa Joachima Lelewela, doskonale oddaje istotę rzeczy.

Niepodległej Polsce przyszło się zmierzyć z wieloma trudnościami (pamiętać przy tym należy, że II RP była mozaiką narodowościową), np. z zakusami ówczesnej Republiki Weimarskiej. Ogromne zagrożenie stanowiła siatka wywiadowcza ZSRR, pozostałości po zlikwidowanej przez Stalina Komunistycznej Partii Polski szybko się odradzały.

Przed momentem uwolniliśmy się od dominacji obcych mocarstw, a tu pojawiły się nowe bolączki. Przed odrodzonym państwem pojawiły się nowe wyzwania, w tym potrzeba uregulowania pewnych kwestii. Powołano do życia Policję Państwową, w jej gestii leżały kompetencje wywiadowcze. Wspomniano również o Gwardii Ludowej przemianowanej na Armię Ludową, UPA, o tzw. Armii Polskiej Zygmunta Berlinga. Na kartach tej pasjonującej pracy pojawiają się zapomniane osobistości jak np. pułkownik Ignacy Matuszewski, znienawidzony przez komunistów, z zaciekłością demonizowano jego zasługi.

Syndrom Oblężonej Twierdzy to obszerne studium nakreślające rolę służb specjalnych w dwudziestoleciu międzywojennym ( Oddział II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego)i chwilę po. Wyartykułowano rozmaite taktyki, narzędzia pracy wywiadów, również skierowanych przeciw Drugiej Rzeczpospolitej. Omówiono szeroko zakrojoną aktywność szpiegów przeciw naszemu krajowi. W tej publikacji jest wszystko: konfidenci, donosy, współpraca rodaków z obcym wywiadem. Wszak nie każdy mógł zostać współpracownikiem, wymagania wobec potencjalnych kandydatów były wyśrubowane. Musiały to być osoby o wysokim ilorazie inteligencji i emploi. Działalność ich była zawoalowana i okryta tajemnicą, niemniej jednak wpadki też się zdarzały. I o tym między innymi jest ta książka.

Obecnie służby specjalne nie straciły rezonu, co dobitnie pokazała sprawa Józefa Oleksego. Posługując się sformułowaniem prof. Sławomira Cenckiewicza, Długie ramię Moskwy jest nadal sprawne.

Inwigilowano samego Józefa Piłsudskiego, który podjął współpracę z wywiadem austriackim, choć się tego wypierał.

Przyznam, iż nie mogłam się oderwać od tak szczegółowo opracowanej monografii, zawsze interesowałam się powyższymi zagadnieniami, ale w ujęciu stricte naukowym. Bywa, że nasze wyobrażenia o służbach kształtują filmy sensacyjne czy beletrystyka; nie zawsze odpowiadają rzeczywistości. W związku z tym, każdy kto przejawia zainteresowania na tej płaszczyźnie, winien sięgnąć właśnie po tę pozycję. Lektura oczywiście do najłatwiejszych nie należy, ale Ci z nas, mający minimalne pojęcie w temacie, nie będą mieli z nią problemów. Autorzy są kompetentni, z każdą przeczytaną stroną robiło się coraz ciekawiej.

Graficzne przedstawianie struktur wywiadowczych, mapki, tabele są pomocne przy zrozumieniu przedmiotu rozważań.

Jestem wdzięczna portalowi nakanapie.pl za umożliwienie mi przeczytania tej fascynującej monografii.

Tekst został wyróżniony przez redakcję.